آیین عزاداری حسینی در کرمان - مجله سرگرمی

به گزارش خبرنگار از، اینجا جنس عاشقی، کمی متفاوت تر از دیگر عاشقی ها است، سالنامه جدید که منتشر می گردد، همه دنبال ماه عاشقی می گردند که جنس غمش متفاوت تر از غم های دیگر است، همه مُحرم را مَحرم اشک ها و راز های خود می دانند.

پیر و جوان، خرد و کلان همه و همه برای عزای اربابی آماده می شوند که جان داد تا جان ها را زنده کند و امروز جان های کائنات برای باشکوه برگزار کردن عزایش جانی دیگر می گیرند و این عزای حسین (ع) است که عاملی برای زنده نگه داشتن اسلام می گردد.

مردم دیار کریمان نیز کریمانه از روز های قبل خود را برای محرم آماده می نمایند، چند روزمانده به محرم که قدمی در شهر بگذاری، تکاپوی عاشقانی را می بینی که رنگ سیاه را برای شهر انتخاب می نمایند؛ رنگی که دل را می گیرد؛ اما، این بار دل ها را زنده می نماید.

سرودن شعر از وقایع کربلا

محمد علی گلاب زاده مدیر مرکز کرمانشناسی در گفت و گو با خبرنگار از، با بیان اینکه مردم کرمان از گذشته باور های بسیار عمیقی نسبت به مسائل مذهبی به ویژه دلبستگی به خاندان عصمت و طهارت (ع) و شهدای کربلا داشتند و به همین دلیل محرم در کرمان، این همه پایگاه دارد، گفت: مهم تر از همه کمتر شاعر یا نویسنده کرمانی را سراغ داریم که به بهانه ای شعری یا مطلبی راجع به امام حسین (ع) ننوشته باشد.

او اضافه کرد: مردم کرمان از دیرباز همیشه این راه را با شوق و پای دل پیمودند و تشریفات، تکلفات و مراسم خاصی را در محرم داشتند.

گلاب زاده پوشیدن لباس مشکی و سیاه پوش کردن شهر، مغازه ها و کوچه ها را که تقریبا همه جا مرسوم و متداول است از آداب مردم کرمان در ماه محرم عنوان نمود.

کاروان های استقبال از محرم و ورود نمادین خاندان اهل بیت (ع) در شهر کرمان

برپایی خیمه عزای حسینی (ع) نامی آشنا است که مردم کرمان هنوز هم برای شرکت در مراسم برپاییش یکدیگر را باخبر می نمایند و آن موقع که این خیمه بعد از انتها چند روز عزاداری جمع می گردد، باز دل ها می گیرد و اشک ها برای برچیده شدنش ریخته می گردد.

مدیر مرکز کرمان شناسی بیان داشت: یکی از سنت هایی که در کرمان از گذشته وجود داشته است، این است که روضه خوانی حتما زیر چادر یا زیر خیمه امام حسینی (ع) برگزار گردد.

او توضیح داد: چادر و خیمه خیلی سنگین است و یک یا دو تا تیرک در وسط این چادر قرار گرفته است که باید آن ها علم شوند؛ بنابراین، حدود 30 نفر باید جمع می شدند تا این چادر علم گردد.

گلاب زاده بیان داشت: معمولا بعد از برپایی چادر، به مبارکی و میمنت علم شدن این خیمه ، به افراد شربتی و گاه اگر به ظهر کشیده گردد، به کسانی که در این مراسم شرکت نمایند، آبگوشت داده می گردد.

او گفت: چند روز مانده به محرم، سرتاسر شهر پر می گردد از دعوت نامه هایی برای حضور در مجلس عزای حسین (ع) و انگار چاوش خوانی می گردد برای ورود به محرم، رسمی که شاید بتوان گفت: تا دیروز به گونه ای دیگر اجرا می شد و امروز علاوه بر شبکه های اجتماعی و رسانه های جمعی، این بنر ها و پارچه ها برعهده دارند.

مدیر مرکز کرمان شناسی با بیان اینکه بعد از برپایی چادر، مراسم روضه خوانی بود، اظهارکرد: در کرمان شخصی به نام نقیب برای حضور از روضه خوان ها دعوت می کرد.

او با بیان اینکه اطلاع رسانی در گذشته هم ساده تر و هم مشکل تر بود؛ چون، رسانه های جمعی و شبکه های اجتماعی را نداشتیم، اضافه کرد: فردی می بایست دعوت نامه روحانیون و روضه خوان هایی را که باید حضور پیدا می کردند، نشان می داد که به این شخص در گذشته نقیب می گفتند که امروز نقیب را نداریم.

گلاب زاده از حرمت خاص منبری که در مجالس عزاداری قرار داده می شد، سخن گفت و توضیح داد: محل منبر تقدس خاصی داشت و دارد و علاوه براینکه افرادی بر فراز و بلندای منبر قرار می دریافتد و روضه می خواندند، افرادی هم بودند که به آن ها پامنبری خوان می گفتند و این افراد یا پای منبر می ایستادند و یا روی پله اول منبر می نشستند و روضه می خواندند.

او گفت: یک ویژگی که هیات های کرمانی داشتند و ما در جا های دیگر کمتر نمونه اش را می توانیم ببینیم این است که در انتها سینه زنی با شعر های عربی یا فارسی نوحه ای می خواندند که به آن نوحه 12 امام (ع) می گفتند و در آن از 12 امام (ع) یاد می کردند. البته رسم هایی مثل پامنبری خوان و یا نوحه 12 امامی، هنوز هم در برخی از مجالس وجود دارد؛ ولی، شاید به این نام در بین مردم شهر کرمان شناخته شده نیستند.

این روز ها بازار سفره های نذری که مهیا کردن موادش، نیز صحنه تماشایی از ارادت به خاندان اهل بیت (ع) است، در کرمان داغ است. گاه می توان قبل از عزاداری با ورود به آشپزخانه تکایا، حسینیه ها و مجالس اباعبدالله (ع) بانوان و مردانی را دید که عاشقانه غذا را برای عزاداران حسین (ع) و خاندانش آماده می نمایند و این ها همه عشق است، عشقی که حتی پاک کردن سبزی و حبوبات، شستن ظرف ها و ... نیز نشانی بر ارادت به ارباب است و در کنار همین دیگ های نذری حاجت ها برآورده می گردد و همه اقشار، نشستن بی ریا بر این سفره ها را برای خود افتخار می دانند که این هم صحنه هایی طلایی است که سفره ارباب رقم می زند که شاه و گدا در کنار هم قرار می گیرند.

طبخ آبگوشت با طعم و مزه ای خاص

پژوهشگر کرمانی با بیان اینکه در محفل و مجلس روضه اباعبدالله الحسین (ع) رسوم مختلفی هم بود، گفت: برای مثال در خود کرمان با آب و چایی از شنوندگان پذیرایی می نمایند.

او بیان داشت: مراسم شربت دهی و سقایت و سقایی در ماه محرم و صفر، صندلی خاصی داشت و افرادی نذر می کردند که به یاد لب های عطشان امام حسین (ع) و یارانشان به مردم آب بدهند؛ بنابراین، افراد مختلف و با شخصیتی مشک های آب را بر دوش می کردند و افتخاری این آب را به رهگذران می دادند که این رسم امروزه گا ها در کرمان وجود دارد.

گلاب زاده یکی از رسم های مردم کرمان به خصوص در دهه اول، در طول ماه محرم و به مناسبت های مختلف را پخت آبگوشت عنوان نمود و اضافه کرد: این آبگوشت، ویژگی خاصی دارد.

او بیان داشت: در گذشته طی مراسمی پشت گوسفندی را که با آن می خواستند آبگوشت بپزند، علامت می زدند یا بخشی از قسمت های بدنش را قرمز می کردند و این گوسفند نذر امام حسین (ع) بود.

این روز ها می توان رسم ایستگاه های صلواتی را که برخی در دهه محرم و برخی در ایام منتهی به اربعین که به یاد موکب های اربعین برگزار می گردد؛ حتی، در برابر خانه یا مغازه ای مشاهده کرد.

در شهر کرمان، کمتر فردی است که مجالس عزای دیرینه شهرکرمان را نشناسند و پیگیر روز برگزاری این مراسم ها در ماه محرم و صفر نباشند.

گلاب زاده گفت: در کرمان مجالسی داریم که قریب به 100 سال از حیاتشان می گذرد، مثل دیوان خانه امام آدینه، واقع در بازار میدان قلعه که بیش از 100 سال قدمت دارد و دهه اول محرم در آن روضه برگزار می گردد یا منزل آقای خوشرو که از زمان رضا خان است یا منزل مرحوم سردار که سردار نصرت ساخته است.

در شهر کرمان برخی از مکان ها نیز به خاطر توجه ویژه اباعبدالله الحسین (ع) و حاجت دریافت افراد، تقدسی ویژه می یابند. از جمله خانه حاج ماشاء الله که روضه خوانی و مراسم عزاداری در آن به علت شفا دریافت صاحب خانه از سوی اباعبدالله (ع) که صاحب خانه هم هنوز زنده است، صندلی خاصی بین مردم کرمان دارد.

مدیر مرکز کرمان شناسی از متناوب بودن مراسم عزاداری در این دو ماه سخن گفت و بیان داشت: در این دو ماه شهر تقسیم می شد و صبح، عصر وشب در تمام روز های محرم وصفر، مجلسی برای عزاداری امام حسین (ع) برپا می شد، مثلا: منزل آقای خوشرو و منزل سردار و دیوان خانه امام آدینه دهه اول محرم و دهه دوم و دهه سوم مجالس دیگر و در صفر مجالس دیگری بود، مثلا: دهه آخر صفر در بازار مسگری که هنوز هم وجود دارد، مراسم برگزار می شد.

گلابزاده گفت: هیات ها معمولا در دهه اول محرم رونق بیشتری دارند و در روز های انتهای دهه اول به اوج خود می رسند. در روز تاسوعا و عاشورای حسینی این هیات ها با شور بیشتری خود را برای حضور در برخی مکان های تعیین می رسانند. به عنوان مثال: در این روز می توان چندین هیات را در میدان شهدای شهر کرمان برای ورود به حسینیه مشتاقیه یا در بازار بزرگ کرمان برای ورود به صفه عزاخانه مشاهده کرد.این دو روز اگر از سمت میدان شهدای شهرکرمان به سمت خیابان شهید شریعتی قدم بزنی در هر قسمت صدایی از هر هیاتی مجزا گوش را نوازش می دهد.

او با اشاره به اینکه دسته جات عزاداری و سینه زنی در کرمان از دیرباز رونق زیادی داشتند و برخی از هیات های این تکایا مثل تکیه گلباز خان یا تکیه میدان قلعه بیش از یکصد سال قدمت دارند، گفت: در این دسته جات سینه زنی و گاهی زنجیرزنی را شاهد بودیم.

تعزیه خوانی و برگزاری محافل تعزیه که از دیرباز در شهر کرمان رونق داشته، این روز ها نیز وجود دارد، مدیر مرکز کرمان شناسی گفت: مراسم تعزیه داری یا شیه گردانی در گذشته مرسوم بود و امروز هم وجود دارد؛ ولی، کم تر از گذشته برگزار می گردد.

در کرمان گاه حمل برخی از وسایل، از جمله: سبدی از گل و قرار دریافت فردی در پوست شیر، سنبلی می شوند برای حضرت قاسم (ع) و نگهبانی شیر از اجساد مطهر شهدای دشت کربلا تا یادآور اصحاب و اتفاقات دشت نینوا شوند.

مردم کرمان در برخی از شب های ماه محرم نیز مراسم هایی را برگزار می نمایند، از جمله: مراسم شب نهم محرم که به مراسم چهل منبر مشهور است.

فاطمه رضاپور مسئول واحد مردم شناسی و ثبت معنوی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان کرمان گفت: در مراسم شب نهم محرم که به شب چهل منبر مشهور است، مردم با شمع و شیرینی راه می افتند و به روشن کردن شمع در مساجد و تکایا می پردازند که تا 40 شمع هم روشن می نمایند.

او اضافه کرد: مردم در کنار شمع ها، شیرینی (نقل) می ریزند و به تبع حاجتی که دارند، نیت می نمایند و در همین شب نیز در تنور خانه، چراغی روشن می گذارند و تا صبح روز بعد به آن دست نمی زنند.

در شب عاشورا نیز مردم کرمان به یاد غربت اهل بیت (ع) امام حسین (ع) مراسمی را به نام مراسم شام غریبان برگزار می نمایند و با روشن کردن شمع به خصوص در مکان های تاریک با بازماندگان واقعه عظیم عاشورا همدردی می نمایند.

گرچه آداب و رسوم مختلف ماه محرم و صفر در جای جای جهان، صحنه های تماشایی را رقم می زند؛ اما، حضور در دستگاه حسینی (ع) مصداق شاخص این بیت از شعر مولاناست:

هیچ آدابی و ترتیبی مجو هر چه می خواهد دل تنگت بگو

گزارش از معصومه یحیی زاده

ی

tafreh.ir: طفره: قدرت گرفته از سیستم مدیریت محتوای طفره

fixfun.ir: مجله تفریحی: وبلاگ شاد و سرگرم کننده